อิเหนา : เกิดนางวิยะดา (๒๖)

เกิดนางวิยะดา
ช้า
๏ เมื่อนั้น	ฝ่ายประไหมสุหรีศรีใส
แต่ละห้อยคอยหาพระดนัย	นางไม่เป็นสุขสักเวลา
พระครรภ์ได้สิบเดือนโดยกำหนด	จะประสูติโอรสเสนหา
ให้เจ็บปวดรวดเร้าทั้งกายา	ประหนึ่งว่าโฉมฉายจะวายปราณ ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ บัดนั้น	นางกำนัลต่างคนอลหม่าน
บ้างเข้าประคององค์นงคราญ	หมอผู้หญิงอยู่งานผันแปร
เหล่าพวกข้าหลวงก็ตกใจ*	บ้างวิ่งไปบอกกล่าวท่านเถ้าแก่*
เจ้าขรัวนายออกมานั่งสั่งหุ้มแพร	ให้เตรียมแตรพิณพาทย์ฆ้องชัย
แล้วหมายบอกไปเบิกน้ำสุรา	สำหรับยาจะได้ดองสักสองไห*
เตือนเจ้าพนักงานทหารใน	ให้ยกที่ประทมไฟเข้าไปพลาง
เชื้อพระวงศ์ทรงถือเขนยทอง	นั่งหนุนพระขนองทั้งสองข้าง
เห็นโฉมฉายประชวรครวญคราง	กำนัลนางน้อยน้อยพลอยตีทรวง
บ้างเร่งหาหมอยาหมอนวด	เรียกตำรวจเข้ามาผูกผ้าหน่วง
บ้างต้มน้ำทำการทั้งปวง	ในเรือนหลวงวิ่งไขว่กันไปมา
ที่นับถือผีสางลางคน	ก็บวงบนเอาเบี้ยขึ้นเหน็บฝา
บ้างอวดรู้ดูยามสามตา	จะประสูติไม่ช้าเวลานี้
เหล่าพวกเจ้าจอมหม่อมอยู่งาน	ก็ลนลานคลานเข้าไปในที่
ชิงกันเอาหน้าพาที	ทูลคดีให้ทราบบาทา
ฯ ๑๔ คำ เจรจา ฯ
๏ เมื่อนั้น	พระผ่านภพกุเรปันนาถา
ครั้นแจ้งก็รีบลีลา	ลงมาที่อยู่เยาวมาลย์
ทรงนั่งบัลลังก์รัตน์รูจี	พิศพักตร์มารศรีแล้วสงสาร
จึงกำชับหมอผู้หญิงที่อยู่งาน	ดูอาการกัลยายิ่งอาวรณ์
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	องค์ประไหมสุหรีศรีสมร
เจ็บจวนประชวรพระอุทร	บังอรไม่เป็นสมประดี
ครั้นปัจจุสมัยใกล้สว่าง	เสียงประโคมดุริยางค์อึงมี่
พอได้ฤกษ์เวลานาที	มารศรีประสูติพระธิดา
ฯ ๔ คำ ฯ มโหรี
๏ เมื่อนั้น	องค์มะเดหวีเสนหา
รับราชบุตรีนั้นมา	โสรจสรงธาราทันใด
แล้ววางองค์ลงเหนือพระยี่ภู่	ลาดปูโขมพัตถ์ผ่องใส
เอาพานทองรองรับตั้งไว้	ที่ในกระโจมแพรแสสุวรรณ
พระวงศามาเฝ้าพิทักษ์ถนอม	แน่นนั่งพรั่งพร้อมรับขวัญ
ท้าวนางพระสนมกำนัล	ชวนกันชื่นชมยินดี
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	พระผู้ผ่านกุเรปันกรุงศรี
พิศโฉมพระราชบุตรี	ลออองค์อินทรีย์เพียงนางฟ้า
อันนิมิตที่เป็นให้เห็นนั้น	ก็เหมือนกันกับบุตรีดาหา
จึงให้นามตามวงศ์เทวา	ชื่อระเด่นวิยะดานารี
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ บัดนั้น	ฝ่ายมหาอำมาตย์ทั้งสี่
จึงจัดบุตรเสนาบรรดามี	แปดร้อยนารีจำเริญวัย
ทั้งเงินทองของขวัญต่างต่าง	ตามอย่างพระธิดาประสูติใหม่
ให้เถ้าแก่โขลนจ่าพาเข้าไป	ยังในนิเวศน์วังพลัน
ต่างบังคมคัลอัญชลี	องค์ศรีปัตหรารังสรรค์
ตำมะหงงยาสาเสนานั้น	ทูลถวายของขวัญทันที
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	องค์ท้าวกุเรปันเรืองศรี
ยิ่งทรงโสมนัสพันทวี	จึงจัดสี่พี่เลี้ยงพระธิดา
ล้วนบุตรเสนีมีศักดิ์	นรลักษณ์รูปทรงวงศา
คนหนึ่งชื่อบาหยันกัลยา	ซ่าเหง็ดโสภานารี
หนึ่งชื่อประเสหรันแน่งน้อย	ประลาหงันแช่มช้อยโฉมศรี
ตำแหน่งที่พี่เลี้ยงพระบุตรี	ตั้งได้แต่สี่พารา
อันบุตรเสนีทั้งนั้น	แบ่งเป็นกำนัลซ้ายขวา
แล้วประทานสิ่งของนานา	เงินทองแพรผ้าสารพัน
ฯ ๘ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	ระเด่นมนตรีเฉิดฉัน
เนาในพลับพลาพนาวัน	สุริยันเยี่ยมยอดบรรพต
จึงเข้าที่ชำระสระสรง	ทรงเครื่องประดับองค์อลงกต
แล้วเสด็จขึ้นยังบัลลังก์รถ	ให้เคลื่อนทศโยธาคลาไคล
ฯ ๔ คำ ฯ เชิด
๏ เดินพลางทางชมรุกขชาติ	เดียรดาษดวงดอกออกไสว
หอมประทิ่นเหมือนกลิ่นทรามวัย	ภูวไนยถวิลหาปรารภ
สกุณาพาคู่เคียงบิน	เหมือนเคียงพักตร์ทักษิณที่พระศพ
โนรีเรียงหน้าบนค่าคบ	เหมือนพี่แสร้งแกล้งกระทบอังสานาง
นกขมิ้นบินโผเข้าพงพี	เหมือนเจ้าเดินหนีพี่ไปให้ห่าง*
สีชมพูเหมือนสีสไบบาง	ที่เปลี่ยนมากลางทางแทนองค์
นางนวลเล่นน้ำอยู่ในหนอง	เหมือนนวลน้องเมื่อสนานในสระสรง*
ชมพลางทางระทดกำสรดทรง	ให้รีบรัดจตุรงค์จรลี
ฯ ๘ คำ ฯ เชิด
ร่าย
๏ แต่แรมรอนนอนป่าสิบห้าวัน*	ลุถึงกุเรปันกรุงศรี
ให้หยุดรถคชพลพาชี	ภูมีเสด็จไปเข้าในวัง
ฯ ๒ คำ ฯ เพลง
๏ ครั้นถึงปราสาทพระบิดา	ฝูงกำนัลกัลยาพร้อมพรั่ง
พระหยุดแฝงทวารบานบัง	ยับยั้งดูทีกิริยา
เห็นพระบิตุเรศมารดร	สโมสรสรวลสันต์หรรษา
จึงเข้าไปในปราสาทรจนา	วันทาพระชนกชนนี
ฯ ๔ คำ ฯ