อิเหนา : อิเหนาพบนางจินตะหราที่พระเมรุ (๑๗)

อิเหนาพบนางจินตะหราที่พระเมรุ
๏ เมื่อนั้น	ระเด่นมนตรีศรีใส
ครั้นค่ำคำนึงถึงทรามวัย	ภูวไนยนิ่งนึกตรึกตรา
จะเข้าไปคอยอยู่ที่พระศพ	จะได้พบพุ่มพวงดวงยิหวา
คิดพลางย่างเยื้องลีลา	เข้ามาเมรุสุวรรณชั้นใน ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ เพลงช้า
๏ ครั้นถึงจึ่งถวายอัญชลี	พระศพอัยกีเป็นใหญ่
จึ่งจุดธูปเทียนทันใด	ด้วยใจเคารพบูชา ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ สาธุการ
๏ เมื่อนั้น	องค์ประไหมสุหรีเสนหา
สถิตยังสุวรรณพลับพลา	ครั้นสิ้นแสงสุริยาเวลาพลบ
จึงชวนพระธิดายาใจ	จะเข้าไปทักษิณพระศพ
โขลนจ่าข้าหลวงวิ่งกระทบ	จุดคบโคมส่องเสด็จมา ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ เพลงช้า
๏ ครั้นถึงบริเวณพระเมรุใหญ่	เห็นนายไพร่พร้อมพรั่งนั่งรักษา
จึงหยุดยืนอยู่แทบทวารา	ทั้งสองกษัตราไม่คลาไคล ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ บัดนั้น	นางโขลนผู้มีอัชฌาสัย
วิ่งวางมาขับฉับไว	พวกผู้ชายออกไปเสียให้พ้น ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ เจรจา
๏ เมื่อนั้น	ระเด่นมนตรีแจ้งเหตุผล
จึ่งขับเสนาสามนต์	ผู้คนทั้งนั้นออกมา
แต่องค์เดียวเสด็จจรจรัล	ไปรับประหมันด้วยหรรษา
น้อมองค์ลงถวายวันทา	แล้วแลดูจินตะหราวาตี ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	โฉมยงองค์ประไหมสุหรี
จึ่งตรัสชวนองค์ระเด่นมนตรี	มาทักษิณอัยกีด้วยกัน ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	ระเด่นมนตรีเกษมสันต์
สมคิดดังจิตผูกพัน	จึงเสด็จจรจรัลตามมา
พระแสร้งทำทักษิณไปพลาง	ชำเลืองเนตรดูนางจินตะหรา
แสงเพลิงส่องจับกับพักตรา	โสภาเพียงบุหลันลอยโพยม
ดูไหนให้เพลินจำเริญจิต	ยิ่งคิดพิสมัยที่ในโฉม
ครั้นตึงช่องกลางหว่างโคม	ลำลำจะใคร่โลมนางเทวี ฯ
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	ระเด่นจินตะหรามารศรี
ดำเนินเดินเคียงพระภูมี	ทำท่วงทีอายเอียงเมียงเมิน
แลสบหลบเนตรเชษฐา	กัลยายิ่งระทวยขวยเขิน
ให้อดสูจิตคิดสะเทิน	พลางเดินก้มพักตร์ทักษิณไป ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	องค์ประไหมสุหรีศรีใส
เห็นท่วงทีอิเหนาก็เข้าใจ	ทำเมินเดินไปไม่นำพา ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ บัดนั้น	พี่เลี้ยงกำนัลในซ้ายขวา
แจ้งใจในทีกิริยา	ชายตาดูองค์พระทรงธรรม์
เห็นดำเนินเดินชิดพระธิดา	กิริยาแยบคายคมสัน
บ้างบอกเพื่อนสนิทสะกิดกัน	นางกำนัลซุบซิบกระหยิบตา
ที่มีอัชฌาสัยมิใคร่เดิน	ทำเมินยิ้มละไมอยู่ในหน้า
บ้างรอรั้งยั้งยืนพูดจา	ตามเสด็จเดินมาแต่ไกลไกล ฯ
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	ระเด่นมนตรีศรีใส
เดินเคียงกัลยาคลาไคล	เห็นนางห่างไกลพระชนนี
จึงเอาพลูรอยกัดซัดต้ององค์	โฉมยงสะดุ้งเดินเมินหนี
พระรีบไปพลันทันเทวี	ภูมียิ้มพรายชายตา
เห็นนางเดินเมินเมียงเลี่ยงหลบ	พระแกล้งทำกระทบอังสา
นาสิกสูดรสสุคนธา*	กัลยาเคืองค้อนงอนงาม
แต่เวียนวงทักษิณรอบพระศพ	จนจบถ้วนครบคำรบสาม
ให้อาลัยที่จะไกลนงราม	ด้วยความปฏิพัทธ์พันทวี ฯ
ฯ ๘ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	โฉมยงองค์ประไหมสุหรี
ครั้นเสร็จทักษิณศพพระอัยกี	ก็จรลีมาสุวรรณพลับพลา ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ เพลงเร็ว
๏ เมื่อนั้น	องค์ท้าวเจ้าเมืองหมันหยา
สมโภชพระศพเสร็จเจ็ดทิวา	ครั้นเพลาบ่ายแสงสุริยง
จึ่งให้เชิญพระโกศทองลองใน	ขึ้นใส่เชิงตะกอนสูงส่ง
พร้อมพระมเหสีสุริย์วงศ์	ทั้งองค์อิเหนานัดดา
ต่างถือธูปเทียนดอกไม้	เข้าไปประนมน้อมพร้อมหน้า
จบพระหัตถ์มัสการขอสมา	อย่าให้มีเวราสืบไป
ครั้นเสร็จจึ่งจุดเพลิงพลัน*	สารพันเครื่องหอมซัดใส่
คับคั่งทั้งข้างหน้าข้างใน	ต่างคนเข้าไปจุดอัคคี ฯ
ฯ ๘ คำ ฯ ปี่กลอง
๏ เมื่อนั้น	โฉมยงองค์ประไหมสุหรี
ทั้งระเด่นจินตะหราวาตี	ดูเปลวอัคคีชัชวาล
นางยิ่งระทดสลดจิต	อาลัยให้คิดสงสาร
ต่างองค์ยกหัตถ์มัสการ	เยาวมาลย์ข้อนทรวงเข้าโศกา ฯ
โอ้บูชากณฑ์ ฯ ๔ คำ ฯ โอด
โอ้บูชากนฑ์*
๏ โอ้ว่าพระทูลกระหม่อมเอ๋ย	พระคุณเคยปกเกล้าเกศา
เฝ้าถนอมกล่อมเกลี้ยงเลี้ยงลูกมา	ไม่นิราศคลาดคลาสักคืนวัน
พระพี่นางทั้งสองมาเชิญไป	ก็มิได้จำนงผายผัน
เพราะรักใคร่ในลูกผูกพัน	ประโลมเลี้ยงหลานขวัญทุกเวลา
ทีนี้ตั้งแต่จะแลลับ	ที่ไหนจะได้กลับมาเห็นหน้า
ร่ำพลางนางทรงโศกา	กัลยาเพียงจะสิ้นสมประดี ฯ
ฯ ๖ คำ ฯ โอด
ร่าย
๏ เมื่อนั้น	พระผู้ผ่านหมันหยากรุงศรี
ครั้นเสด็จส่งสักการพระอัยกี	ภูมีสร้อยเศร้าเปล่าวิญญาญ์
จึ่งชวนมเหสีโฉมยง	กับองค์บุตรีเสนหา
พร้อมฝูงกำนัลกัลยา	ลีลาเข้ายังวังใน ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ เสมอ
๏ เมื่อนั้น	ระเด่นมนตรีศรีใส
ครั้นท้าวหมันหยาคลาไคล	ก็กลับไปที่อยู่พระภูธร ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ
๏ ครั้นถึงห้องสุวรรณบรรจง	ทอดองค์ลงกับที่บรรจถรณ์
ถวิลถึงวนิดายิ่งอาวรณ์	พลางสะท้อนถอนใจไปมา
กรกอดเขนยข้างไว้หว่างทรวง	สำคัญว่าพุ่มพวงดวงยิหวา
เคลิ้มเคล้นเหมือนจะเห็นกัลยา	พระหลงใหลไขว่คว้าม่านมอง
ครั้นรู้สึกสมประดีว่ามิใช่	ก็เศร้าเสียพระทัยหม่นหมอง
ให้โศกศัลย์รัญจวนถึงนวลน้อง	นิ่งตรึกตรองจนหลับไป ฯ
ฯ ๖ คำ ฯ ตระ
๏ เมื่อนั้น	ระตูหมันหยาเป็นใหญ่
ครั้นรุ่งสางสร่างแสงอโณทัย	ภูวไนยแต่งองค์อลงกร
ครั้นเสร็จเสด็จจรลี	มายังที่เกยลาหน้าฉาน
ขึ้นทรงยานุมาศสามคาน	พนักงานแห่แหนแน่นนันต์
องค์ประไหมสุหรีกับธิดา	เสด็จมาในแนวฉนวนกั้น
ระเด่นมนตรีกุเรปัน	ก็ตามมาเมรุสุวรรณบรรจง ฯ
ฯ ๖ คำ ฯ เชิด
๏ ครั้นถึงจึงชวนพระวงศา	เขี่ยหาพระธาตุกวาดเผ้าผง
เก็บได้ใส่ขันสุวรรณลง	โสรจสรงสุคนธาวารี ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	ระเด่นจินตะหรามารศรี
เขี่ยหาพระธาตุอัยกี	เทวีพลางทรงโศกาลัย ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	ระเด่นมนตรีศรีใส
เห็นนางหยิบลงที่แห่งใด	ภูวไนยหยิบลงที่ตรงนั้น
พระกรกระทบกรนางเทวี	ทำทีแยบคายคมสัน
แล้วแสร้งทรงโศกาจาบัลย์	มิให้สองประหมันกินใจ ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	พระผู้ผ่านหมันหยาเป็นใหญ่
เสร็จสรงพระธาตุทันใด	ใส่ในโกศรัตน์ชัชวาล
ให้เชิญเข้าไปในวัง	สถิตยังปราสาทราชฐาน
และสั่งให้ลอยพระอังคาร	ตามจารีตบุราณแต่ก่อนมา ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ บัดนั้น	เสนีรับสั่งใส่เกศา
มาจัดแจงแต่งตามพระบัญชา	ชาวมาลาไปกวาดพระอังคาร
เอาห่อหุ้มคลุมผ้าโขมพัตถ์	แล้วผูกรัดพันเข้าทั้งเถ้าถ่าน
ใส่ในขันทองรองพาน	เชิญขึ้นพระยานุมาศมา
คู่แห่แต่ล้วนใส่ลำพอก	พนมมือถือดอกบุปผา
เสียงประโคมฆ้องกลองก้องโกลา	แห่ไปยังท่าชลาลัย ฯ
ฯ ๖ คำ ฯ กลองโยน
๏ ครั้นถึงตะพานเหนือตำหนักแพ	เรือแห่ธงทิวปลิวไสว
จึงเชิญพระอังคารลงไป	เรือที่นั่งเอกชัยฉับพลัน
พลพายนั่งพายเป็นคู่คู่	ใส่เสื้อปัศตูดูขบขัน
เรือขุนนางเรือที่นั่งดั้งกัน	แห่แหนแน่นันต์นทีธาร ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ ครั้นถึงกึ่งกลางสายชล	เป็นวังวนกว้างใหญ่ไพศาล
ชาวภูษามาลาพนักงาน	ก็เชิญพระอังคารลอยลง ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	ระตูหมันหยาสูงส่ง
ครั้นเสร็จถวายพระเพลิงปลง	จึ่งชวนองค์ระเด่นมนตรี
จะไปสรงสนานภราญใจ	ที่สระใหญ่อยู่นอกกรุงศรี
ตามอย่างทางราชประเพณี	กษัตราธิบดีสืบมา
ว่าแล้วลีลาคลาไคล	เสนาในแห่แหนแน่นหนา
องค์ประไหมสุหรีศรีโสภา	กับธิดาเสด็จตามกันไป ฯ
ฯ ๖ คำ ฯ เชิด