อิเหนา : เกิดอิเหนากุเรปัน (๖)

เกิดอิเหนากุเรปัน
๏ เมื่อนั้น	องค์ประไหมสุหรีเฉิดฉัน
ตั้งแต่เกิดเหตุมหัศจรรย์	นับได้เจ็ดวันเจ็ดคืนมา
พระครรภ์ครบกำหนดทศมาส	จนประสูติพระราชโอรสา
ให้เจ็บปวดรวดเร้าทั้งกายา	ประหนึ่งว่าชีวิตจะอันตราย ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ เสมอ
๏ บัดนั้น	ฝูงสุรางค์นางกำนัลทั้งหลาย*
ทั้งเถ้าแก่ชะแม่เจ้าขรัวนาย	เห็นโฉมฉายปั่นป่วนประชวรครรภ์
บ้างเข้าหนุนพระขนองประคองรับ	กำชับหมอตำแยที่แปรผัน
บ้างไปเฝ้าองค์พระทรงธรรม์	บังคมคัลทูลแถลงให้แจ้งใจ ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	พระผู้ผ่านพิภพกรุงใหญ่
ฟังข่าวเร่าร้อนฤทัย	ภูวไนยก็รีบลีลา ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด
๏ ครั้นถึงพระจึงเสด็จนั่ง	เหนือสุวรรณบัลลังก์เลขา
พร้อมสี่มเหสีกัลยา	สุริย์วงศ์พงศามากมี ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	โฉมยงองค์ประไหมสุหรี
ครั้นได้ฤกษ์พานาที	เทวีก็ประสูติพระกุมาร
ชาวประโคมก็ประโคมแตรสังข์	พร้อมพรั่งจำเรียงเสียงประสาน
อันอัศจรรย์ซึ่งบันดาล	ก็อันตรธานทันใด ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ มโหรี
๏ เมื่อนั้น	องค์มะเดหวีศรีใส
จึงเอาข่ายแก้วแววไว	รับพระดนัยโฉมยง
แล้วเอาน้ำดอกไม้ใสสด	มารินรดชำระสระสง
ลูบไล้ด้วยเครื่องสุคนธ์ทรง	วางลงบนยี่ภู่พานสุวรรณ ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	องค์ศรีปัตหรารังสรรค์
พิศโฉมลูกยาลาวัณย์	สารพันงามสิ้นทั้งอินทรีย์
ดำแดงแน่งเนื้อนวลผจง	น่ารักรูปทรงส่งศรี
สมหมายเหมือนถวิลยินดี	เสน่หาพ้นที่จะพรรณนา ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ บัดนั้น	ท้าวนางข้างในถ้วนหน้า
ทั้งเถ้าแก่ชะแม่จ่าชา	ก็จัดสรรภรรยาเสนี
เป็นนางนมสมบูรณ์ด้วยรูปร่าง	ครบถ้วนตามอย่างหกสิบสี่
เว้นโทษขาวดำผอมพี	ไม่มีต่ำสูงเสมอกัน
แล้วจัดเหล่านารีพี่เลี้ยง	ที่ควรเคียงถือต้องประคองขวัญ
สี่อนงค์ทรงลักษณ์ลาวัณย์	ล้วนวงศ์พงศ์พันธุ์กษัตรา
กับนางกำนัลน้อยน้อย	สองร้อยรูปร่างโอ่อ่า
ทั้งเงินทองของขวัญนานา	นำมาถวายทันที ฯ
ฯ ๘ คำ ฯ
๏ บัดนั้น	จึงมหาอำมาตย์ทั้งสี่
กับทั้งเหล่าเสนามนตรี	แต่บรรดาที่มีบุตรนั้น
ให้จัดแจงแต่งตัวทั้งแปดร้อย	ล้วนน้อยน้อยหน้าตาคมสัน
พาไปเฝ้าพระองค์ทรงธรรม์	ถวายเป็นข้าขวัญพระกุมาร ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	พระปิ่นปักนคเรศราชฐาน
ชื่นชมโสมนัสเบิกบาน	จึงมีบัญชาการตรัสไป
อันบุตรเสนาปาเตะ	ตั้งที่ยะรุเดะพี่เลี้ยงใหญ่
บุตรตำมะหงงเสนาใน	ตั้งให้เป็นที่ปูนตา
อันบุตรตะหมังมนตรี	ตั้งเป็นที่ประสันตาครบครัน
พื้นดรุณรุ่นหนุ่มน้อยน้อย	รูปร่างแช่มช้อยเฉิดฉัน
พระสั่งให้ประทานรางวัล	ตามหลั่นพี่เลี้ยงแลมนตรี ฯ
ฯ ๘ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	ฝ่ายสามอนุชาเรืองศรี
อีกองค์สมเด็จพระอัยกี	กับประไหมสุหรีหมันหยานั้น
ทั้งระตูภูธรทุกประเทศ	ครั้นเห็นเหตุวิปริตผิดผัน
ต่างองค์ทรงคิดอัศจรรย์	ให้สงสัยไหวหวั่นหฤทัย
บ้างให้ค้นดูตำรับข้างที่*	จดหมายเหตุคัมภีร์น้อยใหญ่
คนแก่เฒ่าก็เอามาซักไซ้	บ้างถามไถ่โหราพฤฒาจารย์
บ้างให้หาบีกูประมาหนา	ฤๅษีชีป่าในไพรสาณฑ์
ที่ได้กสิณอภิญญาณ	ก็แจ้งการทำนายมาเหมือนกัน
ต่างรู้ประจักษ์แจ้งแห่งเหตุ	ผู้มีเดชลงมาจากสวรรค์
เป็นโอรสท้าวกุเรปัน	จะประสูติจากครรภ์พระชนนี
อันท้าวดาหาแลกาหลัง	อีกทั้งท้าวสิงหัดส่าหรี
กับองค์อัครราชเทวี	ชื่นชมยินดีเป็นสุดคิด
จึงจัดของขวัญพระกุมาร	สร้อยสนสังวาลวิภูษิต
มงกุฎแก้วกุณฑลตาบทิศ	ตามอย่างราชนิติ์บุราณมา
ให้มหาเสนานำของไป	ยังกรุงไกรบรมเชษฐา
เฉลิมขวัญพระราชนัดดา	โดยตำราตราตั้งจิรังกาล
ฝ่ายองค์สมเด็จพระอัยกี	ในหมันหยาธานีราชฐาน
จัดระเด่นดาหยนกุมาร	ซึ่งเป็นวงศ์วานกษัตรา
กับพี่เลี้ยงและนางนม	ล้วนอุดมรูปทรงวงศา
ชายหญิงสิ่งละร้อยโดยตรา	มอบให้เสนานำไป ฯ
ฯ ๒๐ คำ ฯ
๏ บัดนั้น	เสนาหมันหยากรุงใหญ่
ถวายบังคมลาคลาไคล	ออกจากพิชัยธานี ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด
๏ เร่งรัดรีบมาสิบห้าวัน	ก็ลุถึงกุเรปันกรุงศรี
พบทูตทั้งสามพระบุรี	พากันจรลีเข้าวังใน ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ ครั้นถึงจึงตรงเข้าไปหา	ปาเตะเสนาแลดะหมัง
ต่างแถลงแจ้งความให้ฟัง	แล้วพากันมาพระโรงชัย ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ บัดนั้น	ท้าวนางกำนัลน้อยใหญ่
ครั้นถึงวันสมโภชพระดนัย	ก็วุ่นวายวิ่งไขว่ไปทั้งวัง
เร่งให้หาโหราพราหมณ์ชี	ชาวประโคมดนตรีแตรสังข์
เอาขันสาครใหญ่ในคลัง	มันจัดแจงแต่งตั้งเตียงรอง
ปักสุวรรณราชวัติฉัตรธง	รายรอบที่สรงเป็นแถวถ้อง
ทั้งมะพร้าวเต่าปลาเงินทอง	จัดต้องตามธรรมเนียมเตรียมไว้
ตั้งบายศรีเงินทองสองสำรับ	แซมยอดสอดประดับดอกไม้ไหว
สังข์กรดแว่นเวียนเทียนชัย	แต่งไว้เสร็จถ้วนทุกสิ่งอัน ฯ
ฯ ๘ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	องค์ศรีปัตหรารังสรรค์
เวลาควรจวนฤกษ์ก็จรจรัล	ไปปราสาทสุวรรณพระโอรส ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ
๏ นั่งเหนือบัลลังก์รัตน์รูจี	พร้อมพระมเหสีทั้งปวงหมด
ต่างกราบบาทบงสุ์พระทรงยศ	พอกำหนดพระฤกษ์เวลา
จึงให้เชื้อพระวงศ์ผู้ใหญ่	เข้าอุ้มองค์พระดนัยเสนหา
เชิญสี่บีกูนั้นเข้ามา	จำเริญเกศาพระกุมาร ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ แล้วเชิญลงสรงน้ำในสาคร	อับอบอายเกสรหอมหวาน
ชีพราหมณ์พฤฒาโหราจารย์	ต่างอ่านพระเวทย์ถวายชัย
ราชครูบีกูทั้งสี่*	เอาสุคนธ์วารีมาสรงให้
แล้วเชิญลงอู่แก้วแววไว	อ่านมนต์แกว่งไกวไปมา ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
ยานี
๏ มาจะกล่าวบทไป	ถึงองค์อสัญแดหวา
ซึ่งเป็นบรมอัยกา	สถิตยังชั้นฟ้าสุราลัย
จึงนิมิตกริชแก้วสุรกานต์	นามกรพระหลานจารึกใส่
ครั้นเสร็จเสด็จจากวิมาชัย	เหาะมากรุงไกรกุเรปัน ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ รัว
ร่าย
๏ ครั้นถึงจึงวางกริชลง	ข้างองค์พระกุมารหลานขวัญ
อวยชัยให้พรแล้วเทวัญ	กลับคืนกระยาหงันชั้นฟ้า ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ เชิด
๏ เมื่อนั้น	องค์มะเดหวีเสนหา
ประคองกรช้อนอุ้มพระลูกยา	เชิญมาจากอู่อำไพ
เห็นกริชนั้นวางอยู่ข้างที่	มารศรีหลากจิตคิดสงสัย
จึงหยิบมาดูด้วยดีใจ	แล้วถวายภูวไนยฉับพลัน ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	พระผู้ผ่านโภไคยไอศวรรย์
ชื่นชมโสมนัสอัศจรรย์	เอากริชนั้นออกพิจารณา ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ จึงเห็นจารึกอักษร	นามกรพระโอรสา
ชื่อหยังหยังหนึ่งหรัดอินดรา	อุดากันสาหรีปาตี
อิเหนาเองหยังดาหลา	เมาะตาริยะกัดดังสุรศรี
ดาหยังอริราชไพรี	เองกะนะกะหรีกุเรปัน ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ ครั้นอ่านเสร็จสิ้นในอักษร	ภูธรยิ่งแสนเกษมสันต์
จึงยอกรถวายอภิวันท์	อัยกาทรงธรรม์เลิศไกร
พระมาช่วยอุปถัมภ์บำรุง	จะลือเกียรติทุกกรุงน้อยใหญ่
สมคำโหรทายทำนายไว้	ประจักษ์ในนิมิตแต่เดิมมา
แล้วสั่งประโคมเป็นสำคัญ	เฉลิมขวัญพระโอรสา
เอาฤกษ์ได้กริชเทวา	เป็นมหามหัศอัศจรรย์ ฯ
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ ครั้นเสร็จสมโภชพระดนัย	พระผู้ผ่านโภไคยไอศวรรย์
จึงสั่งพนักงานทั้งปวงนั้น	ให้จัดสรรเครื่องใช้แลเครื่องทรง
มงกุฎเพชรพาหุรัดจำรัสเรือง	กับเมืองขึ้นสิบเมืองเป็นส่วยส่ง
ทั้งเสนีรี้พลจัตุรงค์	ประทานองค์โอรสยศไกร ฯ
ฯ ๔ คำ ฯ
๏ ครั้นเสร็จพระเสด็จเยื้องย่าง	จากปรางค์ปราสาททองผ่องใส
มายังโรงคัลทันใด	เสนาในเฝ้าแหนแน่นนันต์ ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ เสมอ
๏ บัดนั้น	ปาเตะเสนาคนขยัน
จึงนำเสนีสี่เมืองนั้น	มาบังคมคัลมิทันนาน ฯ
ฯ ๒ คำ ฯ
๏ แล้วทูลว่าสามกษัตริย์ทรงเดช	ผู้ดำรงนคเรศราชฐาน
ให้เสนีนำของมาประทาน	พระหลานรักราชสุริย์วงศ์
แต่องค์สมเด็จพระอัยกี	ให้หมันหยาธานีสูงส่ง
ให้ระเด่นดาหยันโฉมยง	ซึ่งเป็นเชื้อพระวงศ์พงศ์พันธุ์
ทั้งหมู่ชายหญิงสิ่งละร้อย	ล้วนหนุ่มน้อยหน้าตาคมสัน
กับพี่เลี้ยงนางนมทั้งนั้น	ถวายเป็นข้าขวัญพระนัดดา ฯ
ฯ ๖ คำ ฯ
๏ เมื่อนั้น	พระสุริย์วงศ์ศรีปัตหรา
ชื่นชมโสมนัสปรีดา	จึงมีบัญชาตรัสไป
ซึ่งพระมารดาการุญ	พระคุณนั้นหาที่สุดไม่
ท่านจงทูลแถลงให้แจ้งใจ	ว่าเราบังคมไปใต้บาทา*
อันพระอนุชาสามธานี	เรานี้ขอบใจเป็นหนักหนา
จงจำเริญสุขทุกเวลา	อันตรายโรคาอย่าแผ้วพาน
แล้วประทานเสื้อผ้าแก่เสนี	ซึ่งมาแต่สี่ราชฐาน
อันระเด่นดาหยนกุมาร	พระประธานเงินทองของพึงใจ
ให้อยู่ยังที่ติกาหลัง	นิเวศน์วังลูกหลวงอาศัย
ครั้นเสร็จเสด็จเข้าข้างใน	เสนีกลับไปพารา ฯ
ฯ ๑๐ คำ ฯ